Varis son zamanlarda adını sıklıkla duyduğumuz bir hastalık olarak karşımıza çıkıyor. Ciddiyeti ilk başta anlaşılmasa da ilerleyen süreçlerde riskli bir sağlık problemi haline gelebiliyor. Ankara Life Dergisi olarak Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Haşmet Bardakçı ile buluşup varis hakkında konuştuk. Keyifli okumalar.
Röportaj: Beyza Atmaca
Merhaba Haşmet Bey, nasılsınız? Sizi biraz tanıyabilir miyiz?
Merhabalar, çok iyiyim umarım sizler de iyisinizdir.
Uzmanlık eğitimimi 2000 yılında Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi’nde tamamladım. Aynı hastaneden 2008 yılında doçentliğimi, 2013 yılında da profesör ünvanımı aldım. 2003 -2004 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri New York -Columbia Üniversitesinde ve takip eden yıllarda uluslararası merkezlerde çalışmalarda bulundum. Yurt içi ve uluslararası çok sayıda bilimsel yayına imza attım. Gerçekleştirdiğim kalp ameliyatları ve varis tedavileri ile binlerce hastamı sağlığına kavuşturmak benim için büyük mutluluk kaynağıdır. Hastalarımı Ankara Çukurambar’daki özel muayenehanemde kabul ediyorum.
Varis nedir? Nasıl oluşur ve belirtileri nelerdir?
Varis toplardamarların fonksiyonunu kaybedecek şekilde genişlemesidir. En sık bacaklarda karşılaşılmaktadır. Bacakta iç toplardamarlarda olabileceği gibi yüzeysel damarlarda da olabilmektedir. Oluşumuna gelince özellikle anne ya da babasında varis olan ya da yaşam ve çalışma şartları gereği çok ayakta kalan veya oturan kişilerde, kadınlarda, sürekli yüksek topuklu ayakkabı giyenlerde, yaşlılarda ve fazla kilolularda yer çekiminin de etkisi ile bacak toplardamarları genişleme eğilimindedir. Zamanla genişleme o kadar ilerler ki damar çapı normalin üç, dört katına çıkabilmektedir. Çap bu kadar artınca bacaklardan kalbe doğru yönelmesi gereken kirli kan ayaklara doğru geri kaçmaya başlar. Biz bu duruma tıpta venöz yetersizlik diyoruz. Bu aşamadan sonra ciltte parmaksı damar çıkıntıları oluşmaya başlar. Bazı durumlarda dışarıdan sadece örümcek ağı gibi damarsal yapılar görülebilir. Nadiren de dış görünüşü tamamen normale yakın olsa bile iç damarlarda varisleşmeler olabilir.
Varis tedavi edilebilir mi? Tedavi edilmediğinde ne gibi etkileri olur?
Evet varis tedavi edilebilen bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde hastalık ilerler. Bacaklarda ciddi görüntü bozuklukları, ağrı, şişme, kramplar, yorgunluk, dolgunluk şikayetleri ve parmak gibi damar çıkıntıları tabloya eklenmektedir. Varis hastalarının uyku kalitesi maalesef bozulur. Gece yattıklarında bacaklarında ciddi yanmalar ve huzursuzluk kendini gösterir. Bu nedenler de kronik yorgunluğun en önemli sebeplerinden biri haline gelir. Hastalarda estetik kaygılar ve kronik yorgunluk birlikte zamanla psikolojik etkilenmelere bile sebep olabilmektedir. Tedavi edilmeyip çok ilerleyen varislerde kanama, pıhtı ve ciltte yaralar oluşabilmektedir. Bu nedenle varisler mutlaka tedavi edilmelidir.
Hastalık ilerlemeden önce alınacak önlemler nelerdir?
En önemlisi varisin ilerleyici bir hastalık olduğu bilinmelidir. Erken tedavi çok daha kolay olmaktadır. Bacaklarında varisi olanlar zaman kaybetmeden bir Kalp ve Damar Cerrahına başvurmalılar. Kendi kendine geçen bir varis yoktur. Mutlaka ilerler. Annemde de vardı, bizim ailede zaten varis olur gibi bir düşünce ile tedaviyi ertelemek maalesef son derece yanlış. Özellikle bu konuda kadınların çok dikkatli olması şart.
Tedavi ne kadar sürer ve estetik olarak görüntü düzelir mi?
İç varislerin tedavisini hastane şartlarında gerçekleştiriyorum. Bu çok daha güvenli ve konforlu oluyor. İç varis tedavisi esnasında yüzeysel kabarık damarlara da estetik tedaviler uyguluyorum. Hastanede gerçekleştirdiğimiz tedavi kapalı olarak kesik veya dikiş gerektirmeden ortalama bir saat sürer. Tedaviden iki saat sonra hastalarımız yürümeye başlar. Yürüdükten iki saat sonra da taburcu ederiz. Hastalarım normal yaşamlarına dönerler. Yüzeysel varisler için ise uyguladığımız pek çok kozmetik tedavi yöntemi var. Ben en çok köpük skleroterapiyi tercih ediyorum. Birkaç seansta bacaklar estetik olarak harika bir görünüme kavuşuyor. Tabii bunda iç varisleri tedavi ederken yüzeysel damarlara uyguladığım estetik tedavilerin katkısı büyük. Yüzeysel radyofrekans, lazer vb. pek çok yardımcı yöntem de kullanabiliyoruz. İç varislerini tedavi ettiğim bir hastada zaten genellikle yüzeysel kılcallar için çok az iş kalıyor. Bunların tedavisi de kısa sürede bitiyor. Hem iç varis tedavilerinde hem yüzeysel uyguladığımız kozmetik tedavilerde görüntü bozukluğu tamamen ortadan kaybolur.
Varis çeşitleri nelerdir?
Varisleri basitçe anlatmak açısından yüzeysel varisler ve iç varisler olarak ikiye ayırmak mümkün. Yüzeysel varisler ciltte görülen örümcek ağı gibi ya da daha ince varislerdir. Bunlar da çaplarına göre kendi içinde ayrılırlar. İç varis bacak içinde seyreden safen ven olarak adlandırdığımız damarın genişlemesi ve yetmezliğidir. Bu durum ilerlerse bacak yüzeyinde seyreden damarlar da etkilenir ve ciltte parmaksı varis pakelerine yol açabilmektedirler. Bunlar çok daha iri ve kabarık varislerdir.
Çok teşekkür ediyoruz Haşmet Bey, son olarak varisten korunmanın yolları nelerdir?
Öncelikle farkındalık çok önemlidir. Gün içerisinde uzun süre ayakta sabit kalınmamalıdır. Ayakta sabit kalınacak ise bulunduğu yerde hareketli olmakta fayda vardır. Yine sürekli oturmak da varis oluşumunu kolaylaştırır. Saat başı en az 10 dakika yürümek mutlaka şarttır. Otururken ayakların ucunu ve topuğunu sıra ile kaldırmak da kan dolaşımını arttır. Ben buna ‘’dikiş makinesi egzersizi ‘’ diyorum. Fazla kilolar varsa verilmelidir. Klasik varis çoraplarının dışında hastalarıma koruyucu çoraplar da öneriyorum. Bunlar daha düşük basınçlı, kullanımları kolay ve görüntü olarak son derece şık çoraplardır. Ancak bunda doğru ölçü alınması ve dokuma türü son derece önemlidir. Bir de hamilelik döneminde varis oluşumu kolaylaşır bu dönemde bir Kalp Damar Cerrahından destek alınmasında fayda var.